Στου άρθρου 13 το κελί

sarantakos.wordpress.com

Το τραγούδι του Λαύκα μιλάει για το 13 το κελί, αλλά δεν θα μιλήσουμε σήμερα για το συγκεκριμένο τραγούδι. Ή ίσως και να μιλήσουμε, διότι αν προσέξατε έβαλα πιο πάνω σύνδεσμο που παραπέμπει σε μιαν εκτέλεση του τραγουδιού, έτσι όπως έχει ανεβεί στο Γιουτούμπ. Ίσως του
χρόνου τέτοιον καιρό να μην μπορούμε να κάνουμε τέτοιες παραπομπές, ισως μάλιστα και να μην έχετε πρόσβαση στο σημερινό άρθρο, όπως και σε πολλά άλλα προηγούμενα άρθρα μας.
Ο λόγος είναι μια οδηγία της ΕΕ που θα συζητηθεί την επόμενη εβδομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στη σύνοδο ολομελείας στο Στρασβούργο, η λεγόμενη «Οδηγία για το κοπιράιτ». H οδηγία αυτή είναι απαραίτητη, αφού οι προηγούμενες σχετικές διατάξεις χρονολογούνται από το 2001, όμως το σχέδιο που θα τεθεί σε ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο την επόμενη εβδομάδα περιέχει δυο διατάξεις που προκαλούν ανησυχίες.
To σχέδιο οδηγίας που θα συζητηθεί στο Κοινοβούλιο πέρασε από σαράντα κύματα στις συζητήσεις με το Συμβούλιο και, αν δεν κάνω λάθος, είναι αυτό που βλέπετε εδώ (στα αγγλικά).
Η πρώτη διάταξη που προκαλεί ανησυχίες είναι το άρθρο 11, το οποίο προστατεύει με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τα δημοσιεύματα των εκδόσεων Τύπου. Σκοπός του άρθρου είναι να δώσει τους εκδότες Τύπου το δικαίωμα να αμείβονται από τα άρθρα τους όταν αναδημοσιεύονται στο Φέισμπουκ ή στις αναζητήσεις του Γκουγκλ. Η οδηγία εξαιρεί από την προστασία αυτή τους υπερσυνδέσμους και τα πολύ σύντομα αποσπάσματα, ή αλλιώς snippets. Ωστόσο, αφήνει στην ευχέρεια κάθε κράτους μέλους να ορίσει τι σημαίνει «very short extracts of a press publication».
Αυτό έχει συνέπεια ότι αν κάποιο κράτος, ιδίως κάποιο μεγάλο κράτος, όπως η Γερμανία, θεωρήσει πως τα «πολύ σύντομα αποσπάσματα» είναι εκείνα που δεν είναι μεγαλύτερα από 3 λέξεις, οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν στον χαμηλότερο παρονομαστή αφού δεν θα μπορούν να έχουν πολλές διαφορετικές βερσιον, άλλη για την περιοριστική Γερμανία και άλλη για την, έστω, γενναιόδωρη Γαλλία.
Ακόμα περισσότερες ανησυχίες προκαλεί το άρθρο 13, επειδή αλλάζει άρδην τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε μέχρι σήμερα η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο. Σήμερα, ο πάροχος διαδικτυακών υπηρεσιών -ας πούμε το Φέισμπουκ- δεν υποχρεούται να ελέγχει εκ των προτέρων αν το υλικό που ανεβάζουν οι χρήστες του είναι ή όχι προστατευμένο. Σήμερα, όποιος κάτοχος δικαιωμάτων θεωρεί πως τα δικαιώματά του παραβιάζονται, ενημερώνει τον πάροχο, ο οποίος οφείλει να κατεβάσει το επίμαχο υλικό.

Με το άρθρο 13 οι πλατφόρμες έχουν το καθήκον να εξασφαλίζουν ότι οι χρήστες τους δεν ανεβάζουν προστατευμένα έργα. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Μόνο με φίλτρα. Το να τοποθετηθούν φίλτρα σε κάθε εικόνα που θα ανεβαίνει στο Φέισμπουκ ή σε άλλες πλατφόρμες απειλεί να ξαναφέρει το Διαδίκτυο στην εποχή των dial-up συνδέσεων από πλευράς ταχύτητας, ενώ τα φίλτρα δυστυχώς δεν είναι τέλεια -5% αστοχία σημαίνει ότι εκατομμύρια τεμάχια νόμιμου υλικού θα απορρίπτονται κακώς.
Για να είμαστε δίκαιοι, η ρητή απαίτηση για φίλτρα υπήρχε σε προηγούμενες εκδοχές της οδηγίας. Εξαιτίας της κατακραυγής που σηκώθηκε, ο εισηγητής του Κοινοβουλίου απάλειψε την σχετική αναφορά, ωστόσο δεν τροποποίησε την αρχική απαίτηση, δηλ. την υποχρέωση των πλατφορμών (άλα οι γενικές!) να μεριμνούν ότι δεν συμβαίνει παραβίαση δικαιώματος. Και πώς θα το εξασφαλίζουν αυτό; Μόνο με φίλτρα. Όπως λέει ένα σχετικό άρθρο από το οποίο έχω αντλήσει ασύστολα υλικό, αν ψηφίσω έναν νόμο που να σε υποχρεώνει να βάλεις στο σαλόνι σου ένα μεγαλόσωμο θηλαστικό με τέσσερα πόδια και προβοσκίδα, δεν είναι ανάγκη να πω ότι πρεπει να βάλεις ελέφαντα στο σαλόνι σου.
Η αλήθεια είναι ότι εξαιρούνται από τις υποχρεώσεις αυτές οι καινούργιες και μικρές πλατφόρμες, όπως επίσης ότι προβλέπονται εξαιρέσεις για τα μιμίδια (memes ελληνιστί), τις παρωδίες και τις σάτιρες. Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να κριθεί τι είναι παρωδία και τι είναι παραβίαση δικαιώματος -θα κριθεί από κάποιο αυτόματο φίλτρο, το οποίο θα είναι παραμετροποιημένο έτσι που να σφάλλει από τη μεριά της απαγόρευσης (δηλαδή να απαγορεύει νομιμο υλικό και όχι να επιτρέπει απαγορευμένο υλικό) και στη συνέχεια θα περιμένω μέρες και μέρες μέχρι που να εξεταστεί η έφεσή μου από κάποιον μοντεράτορα, που θα πληρώνεται τρεις κι εξήντα και θα έχει κατακλυστεί ο κακομοίρης από εκατομμύρια παρόμοιες εφέσεις.
Εννοείται, βεβαια, ότι οι αδειες χρήσης (licenses) που προτείνονται σαν εναλλακτική λύση για τα φίλτρα, είναι προσπελάσιμες μόνο στις μεγάλες πλατφόρμες και οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση στα χέρια των λίγων και μεγάλων, σε ευθεία αντίθεση με το Διαδίκτυο των πολλών, της αφιλόκερδης προσφοράς και της προσωπικής δημιουργίας (ξέρω κάποιον που θα μου πει πως αυτό το Διαδίκτυο είναι ουσιαστικά νεκρό εδώ και πολύ καιρό, αλλά δεν συμφωνώ ή δεν θέλω να το παραδεχτώ).
Για τον λόγο αυτό, η διεθνης ιντερνετική κοινότητα, στη μεγάλη πλειοψηφία της, πιστεύει ότι το άρθρο 13 θα έχει ολέθρια αποτελέσματα στο Διαδίκτυο όπως το ξέρουμε σήμερα και ζητάει την καταψήφισή του. Το ευχάριστο είναι ότι κάτι μπορούμε να κάνουμε: να πιέσουμε τους ευρωβουλευτές και τις ευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες να πάρουν ρητά θέση εναντίον του άρθρου 13 -η ευρωομάδα της Αριστεράς, απ’ όσο ξέρω, έχει καταθέσει τροπολογία διαγραφής του, αλλά στα θέματα αυτά μπορεί και πολλοί χριστιανοδημοκράτες βουλευτές να ακούσουν ευνοϊκά τις ανησυχίες των ψηφοφόρων τους. Μπορούμε επίσης να υπογράψουμε ιντερνετικές εκκλήσεις –εγώ υπέγραψα εδώ.
Αλλιώς, σε καναδυό χρόνια από τώρα μπορεί να βρισκόμαστε όλοι στου άρθρου 13 το κελί….