Τα “γιατροσόφια” αντιμετώπισης της “Ισπανικής Γρίππης” στο Αγρίνιο το 1918

Η θανατηφόρος “ισπανική γρίπη” έφτασε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1918, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι το ελληνικό κράτος είχε θορυβηθεί με ότι συνέβαινε στην Ευρώπη και είχε αρχίσει την έρευνα στις άλλες χώρες για τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης, αλλά και την ενημέρωση των
πολιτών, πριν αφιχθεί στη χώρα μας η νόσος.
Αν και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα τα θύματα της ασθένειας, από τα μέσα Οκτωβρίου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου 1918, η γρίππη βρίσκεται στην κορύφωσή της. «Εξακολουθεί να θερίζη και να θερίζη η γρίππη. Θάνατοι επί θανάτων. Κηδείαι επί κηδειών. Πένθη επί πενθών…» γράφει ο τύπος της εποχής.
Η ανταπόκριση από το Αγρίνιο στην πατραϊκή εφημερίδα ¨Νεολόγος¨ στις 15 Νοεμβρίου 1918, αναφέρει:
«Η απαισία Ισπανική γρίππη, επισκεφθείσα και την ημετέραν πόλιν αφήκε φρικτάς αναμνήσεις. Τα θύματα υπήρξαν πάμπολλα, θα ήσαν δε πολύ ολιγώτερα, αν αφ΄ ενός η δημόσια και ιδιωτική υγιεινή, αφ΄ ετέρου δε η έλλειψις πάσης σοβαράς μερίμνης εκ μέρους των αρμοδίων ενταύθα αρχών, δεν συνήργουν προς το δυσανάλογον τούτο αποτέλεσμα».

Στις 24 Οκτωβρίου ο υπουργός Εσωτερικών κ. Σίμος σχίζει φάκελο τηλεγραφήματος ενώπιον δημοσιογράφων διαβάζοντας τα ευχάριστα νέα. Βρέθηκε το φάρμακο για την ασθένεια. «Ο ιατρός Σέιλερ εκ Βιέννης δι’ ενέσεων σουμπλιμέ (σ.σ. άχνης υδραργύρου) επέτυχε ελλάτωσιν της θνησιμότητος από ογδόντα τοις εκατό στο μηδέν».
Η ανακοίνωση του υπουργείου Εσωτερικών λίγες ημέρες μετά, στις 11 Νοεμβρίου 1918 προς τους Νομάρχες, είναι χαρακτηριστική:
«Η επιδημία – Αί ενέσεις υδραργύρου
Διά τηλεγράφηματός του το Υπουργείον των Εσωτερικών προς τους Νομάρχας του Κράτους καθιστά γνωστόν, ότι αί οι υδραργύρου ενέσεις κατά της γρίππης δεν επέφεραν ευνοϊκά αποτελέσματα επί των ασθενών, ενώ εις τινάς περιπτώσεις παρουσίασαν αντίθετα αποτελέσματα. Δια τον λόγον αυτόν το Υπουργείο συνιστά, όπως μη γίνεται του λοιπού χρήσις υπό των ιατρών, των τοιούτων ενέσεων».

Είναι γεγονός ότι εκείνο το διάστημα είχε κυκλοφορήσει πληθώρα πρακτικών, που με γιατροσόφια κατέκλυζαν τις γειτονιές. Μαντζούνια, βδέλλες, σκόρδα, ούζο, διαβάσματα, ήταν μερικά από τα «αποτελεσματικά» γιατρειά, που υποσχόντουσαν οι επιτήδειοι…

Ένας γιατρός εργαζόμενος στην Ματαράγκα Μακρυνείας, μετά από κλινικές έρευνες που έκανε, εξήγαγε ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την θεραπεία της γρίππης και με σχετική ανακοίνωσή του στις 28 Νοεμβρίου 1918, στο Νεολόγο Πατρών, γράφει:
«Η Γρίππη και η θεραπεία της – Παρατηρήσεις ιατρού
Ό έν Ματαράγκα ιατρός κ. Ζαχ. Γ. Λέλλος άπέστειλεν ήμίν μακράν διατριβήν περί «Γρίππης και τής θεραπείας αυτής» έν τή οποία γράφει, ότι μόλις άνεφάνη ή δι’ ενέσεων θεραπεία της γρίπης έφήρμοσε ταύτην εις ύπερεκατόν πεντήκοντα ασθενείς, έσχε δε τά εξής αποτελέσματα.
«Διηρέσαμεν, γράφει, την ασθένειαν εις τρεις κατηγορίας, εις τά άτομα τά προσβληθέντα νεωστί ήτοι άπό της 1ης μέχρι 4ης ημέρας, εις τά προσβληθέντα από τής 4ης μέχρι τής 8ης και είς τά προσβληθέντα από τής 8ης και εφεξής, εις τάς ήμέρας δηλ. των βαρειών επιπλοκών. Καί επί μεν της πρώτης κατηγορίας έσχομεν θνητότητα μηδέν επί τοίς εκατόν, καταπεσόντος τού πυρετού και τών λοιπών φαινομένων, ενιαχού διά τής πρώτης ένέσεως, είς τούς περισσοτέρους δε, μετά την 2αν ή και 3ην ένεσιν. Εις τους τής δευτέρας κατηγορίας έσχομεν θνητότητα 8 -10 % και ταύτην όπου ευθύς έξ αρχής άνεφάνησαν έπιπλοκαί ένεκεν έξησθενημένου οργανισμού και κυρίως χρονίας ελονοσίας. Έπί δέ της τρίτης κατηγορίας ή θνητότης άνήλθεν είς 18% κυρίως έκ καρδιοπνευμονικής μορφής τυφώδους καί γαστρεντερικής.
»Έπεμείναμεν είς τούς τελευταίους τούτους αρρώστους και ένηργήσαμεν 4 -5 ενέσεις, όπου δέν υπήρχεν έξάνθημα, δοθιήνησις κλπ. Ένηργήσαμεν ενέσεις άντιστρεπτοκοκικού ορρού και έπείσθημεν, ότι τούς πλείστους διεσώσαμεν έκ βεβαίου θανάτου. Πλήν δε τών ενέσεων, έχορηγήθησαν και τά ανάλογα φάρμακα, τά ένδεικνυόμενα έκάστοτε είς έκαστον ασθενή, άλλά το αποτέλεσμα οφείλεται κυρίως είς τάς ενέσεις, αί όποίαι είρήσθω έν παρόδω ούδαμώς ουδόλως βλάπτουσι.
«Παρετηρήθη έν τη ευρεία ταύτη περιφερείς, ότι αί έγγυοι γυναίκες, αί προσβληθείσαι έκ γρίππης βαρείας μορφής και μη υπαχθείσαι είς την δι/ένέσεως θεραπείαν, 80% ύπέστησαν έκτρωσιν ή πρόωρον τοκετόν, η δε θνητότης τούτων άνήλθεν είς 70%, ένώ είς τάς γυναίκας είς ας ένηργήθησαν ευθύς έξ αρχής αί ενέσεις, ού μόνον δεν παρετηρήθη έκτρωσις, αλλά και άν όπου συνέβη απώλεια του κυήματος, ή λοχεία διήλθε φυσιολογική καί ή έξυγίανσις τελεία.
«Έτερον πλεονέκτημα τών ενέσεων είνε ή ταχίστη άνάρρωσις καί γενική ευεξία, ένώ είς τούς άλλους επέρχεται βραδεία, βραδυτάτη, έπί μακρόν δε χρόνον εναπομένει έξάντλησις καί γενική κακουχία.
Η επιδημία άρχισε να υποχωρεί στα μέσα Δεκεμβρίου 1918, ενώ «η γρίππη ανεπήδησε πάλιν εις Αμαλιάδαν και Ακαρνανίαν και εις τους μαθητάς ενός σχολείου της Ηλείας» στα μέσα Μαρτίου 1919, οπότε και σημειώθηκαν τα τελευταία κρούσματα στη χώρα μας.

Έρευνα: Γιώργος Αν. Πανταζόπουλος

Πηγές:

– Μουσείο Τύπου Πατρών, Ψηφιακό Αρχείο εφημερίδας ¨Νεολόγος Πατρών¨ έτους 1918, αρ. φυλ. 309, 317, 326)
– Πληροφορίες από kathimerini.gr και vimapress.gr
– Φωτογραφία: Άποψις Αγρινίου, σε καρτ-ποστάλ εποχής, δημιουργός Ξυθάλης και Υιός. Πηγή δημοπρασία παλαιοπωλείου ebay.
Από ανάρτηση στο F/B της σελίδας «‎Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου», (Aetolia Acarnania tempus).
kalyvia.gr