Αυτή είναι η ιστορία του Big Brother

Αυτή είναι η ιστορία του Big Brother

Πώς γεννήθηκε το ριάλιτι Big Brother και για ποιο λόγο το κοινό εθίζεται σε αυτό

Το Big Brother είναι αδιαμφισβήτητα το ριάλιτι που άλλαξε για πάντα την παγκόσμια τηλεόραση. Εξάλλου είναι ένα από τα πρώτα ριάλιτι «νέας εποχής». Προπομπός των ριάλιτι θεωρείται η εκπομπή Candid Camera, η οποία ξεκίνησε το 1984 και έκανε πλάκες σε ανυποψίαστους περαστικούς καταγράφοντας τις αντιδράσεις τους. Ωστόσο, το Big Brother ήταν μια από τις πρώτες παραγωγές – μαζί με το Survivor - που μετέτρεψε τους θεατές σε παρατηρητές της καθημερινής ζωής πραγματικών ανθρώπων κλεισμένων σε έναν συγκεκριμένο χώρο ολόκληρο το εικοσιτετράωρο. Από εκεί και πέρα η συνέχεια στον χώρο του ριάλιτι ήταν ασταμάτητη.

Είκοσι ένα χρόνια μετά την πρώτη του παρουσία στην τηλεόραση και δεκαεννέα χρόνια μετά την

έλευσή του και στην Ελλάδα παραμένει μέχρι και σήμερα δημοφιλές σε πολλές χώρες του κόσμου, ενώ επηρέασε όχι μόνο τον τρόπο που κινείται η τηλεόραση και οι τηλεθεατές, αλλά και τον τρόπο που διαμορφώνεται ολόκληρη η σόουμπιζ. Στην Ελλάδα ξεκίνησε να προβάλλεται ξανά πριν από λίγες μέρες για έκτη φορά και ήδη ο κόσμος έχει αρχίσει να ανταποκρίνεται δίνοντάς σταθερά νούμερα τηλεθέασης άνω του 25%. Πώς όμως ξεκίνησαν όλα και γιατί το Big Brother έγινε τόσο εθιστικό αλλάζοντας μια ολόκληρη εποχή με τρόπους που πολλές φορές δεν καταλαβαίνουμε;

Η αρχή

Αντίθετα με τα όσα πολλοί μπορεί να πιστεύουν το Big Brother δεν έχει τις ρίζες τους στις ΗΠΑ, όπου συνηθίζουν να… πειραματίζονται τηλεοπτικά. Το ριάλιτι ξεκίνησε από την Ολλανδία και ο δημιουργός του ήταν Τζον ντε Μολ τζ. της εταιρείας παραγωγής Endemol (ο ίδιος που έχει δημιουργήσει και τα Fear Factor και The Voice). Το ριάλιτι προβλήθηκε για πρώτη φορά στο κανάλι Veronica του δικτύου RTL κάνοντας πρεμιέρα στις 16 Σεπτεμβρίου 1999. Τότε, εννέα συμμετέχοντες είχαν μπει σε ένα σπίτι χτισμένο ειδικά για τις ανάγκες του ριάλιτι και 24 κάμερες τους παρακολουθούσαν κάθε στιγμή. Από τότε έχουν πραγματοποιηθεί τουλάχιστον 471 σεζόν του ριάλιτι σε περισσότερες από 54 χώρες του κόσμου και δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν καθηλωθεί μπροστά από τις οθόνες τους για να δουν κάποιους αγνώστους να ζουν μαζί σε ένα σπίτι.

Το όνομα του ριάλιτι προέρχεται φυσικά από τον Μεγάλο Αδερφό του Τζορτζ Όργουελ, ο οποίος στο μυθιστόρημα 1984 είναι ο απολυταρχικός ηγέτης που παρακολουθεί συνεχώς κάθε κίνηση των  πολιτών του μέσα από αμέτρητες διαδραστικές τηλεοθόνες. Μάλιστα οι κληρονόμοι του Τζορτζ Όργουελ που διαχειρίζονται τα πνευματικά δικαιώματα των έργων του το 2000 μήνυσαν τους παραγωγούς του παιχνιδιού για κλοπή της ονομασίας «Μεγάλος Αδερφός». Ύστερα από αρκετές δικαστικές διαμάχες, η υπόθεση τελικά οδηγήθηκε σε εξωδικαστικό συμβιβασμό για άγνωστο ποσό.

Όπως και στο 1984 έτσι και στο ριάλιτι του Big Brother οι κάμερες σε ρόλο Μεγάλου Αδερφού παρακολουθούν κάθε στιγμή των παικτών, ενώ επιπροσθέτως μέσα από μια σειρά διαγωνισμών οι παίκτες προτείνουν κάθε εβδομάδα ποιος από τους συμπαίκτες τους θέλουν να φύγει με τον τελευταίο λόγο να τον έχει το κοινό. Ο τελευταίος που θα μείνει στο σπίτι θα κερδίσει το μεγάλο έπαθλο που αντιστοιχεί σε ένα γενναίο χρηματικό ποσό.

Στη χώρα μας το Big Brother έφτασε το 2001 και μας έφερε για πρώτη φορά σε επαφή με τον κόσμο της «κλειδαρότρυπας», ενώ μετατράπηκε σε εθνική εμμονή. Διήρκησε 113 ημέρες και ολοκληρώθηκε την Πρωτοχρονιά του 2002 έχοντας βάλει σχεδόν όλοι την Ελλάδα στο δίλημμα «Τσάκας ή Πρόδρομος». Η τηλεθέαση του τελικού ξεπέρασε κάθε προηγούμενο καθώς έφτασε ποσοστά έως και 80%. Αν και επαναλήφθηκε άλλες τέσσερις φορές πριν από την φετινή σεζόν καμία δεν είχε την επιτυχία της πρώτης. Ωστόσο ύστερα από το πρώτο Big Brother τα παιχνίδια ριάλιτι άρχισαν να κατακλύζουν και την ελληνική τηλεόραση.

Όταν δεν είναι όλα ρόδινα

Το Big Brother είναι συνυφασμένο με τις εντάσεις και τις αντιδικίες των παικτών που δεν λείπουν ποτέ. Οι καβγάδες είναι βασικό συστατικό του παιχνιδιού, ενώ την ίδια στιγμή αρκετές ερωτικές σχέσεις έχουν ξεκινήσει μέσα στο σπίτι. Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένες φορές που εντός του σπιτιού οι καταστάσεις ξεπέρασαν τα όρια. 

Σε δύο περιπτώσεις έχει καταγγελθεί σεξουαλικές επιθέσεις, ενώ ακόμα μια φορά έχει καταγγελθεί παρενόχληση. Στο Big Brother της Νότιας Αφρικής, ένας παίκτης κατηγορήθηκε ότι βίασε μια συμπαίκτριά του ενώ αυτή κοιμόταν. Το ζευγάρι είχε καταγραφεί από τις κάμερες να φιλιέται και να αγκαλιάζεται στο κρεβάτι πριν ο φακός αποτραβηχτεί. Την επόμενη μέρα ο άντρας περηφανεύτηκε στους συμπαίκτες ότι ολοκλήρωσε με την κοπέλα συμπληρώνοντας ωστόσο ότι «πιθανόν αυτή δεν θα το θυμάται γιατί είχε λιποθυμήσει». Η κοπέλα όταν έμαθε όσα έλεγε ο συμπαίκτης της σοκαρισμένη ανέφερε ότι δεν θυμόταν τίποτα και ότι δεν είχε συναινέσει σε κάτι τέτοιο. Η παραγωγή έδιωξε αμέσως τον παίκτη και η κοπέλα βγήκε από το παιχνίδι για την δική της προστασία και για να της προσφερθεί στήριξη.

Παράλληλα, στο Big Brother Βραζιλίας πολλοί θεατές κατήγγειλαν ότι είδαν έναν παίκτη να βιάζει μια συμπαίκτριά του, ενώ αυτή είχε λιποθυμήσει ύστερα από ένα πάρτι όπου είχε μεθύσει. Η αστυνομία επενέβη μετά τις καταγγελίες και ο παίκτης εκδιώχθηκε από το παιχνίδι.

Σε μια άλλη περίπτωση στο Big Brother Αυστραλίας, δύο άντρες παίκτες καθήλωσαν μια συμπαίκτριά τους στο κρεβάτι κι ο ένας από αυτούς την «χαστούκισε» στο πρόσωπό του με το γεννητικό του μόριο. Το συμβάν προβλήθηκε μόνο στο μεταμεσονύχτιο επεισόδιο οδηγώντας σε ακύρωση των συγκεκριμένων επεισοδίων, ενώ και οι δύο παίκτες έφυγαν από το σπίτι. Για το περιστατικό είχε πάρει τότε θέση και ο πρωθυπουργός της χώρας ζητώντας την ακύρωση όλου του παιχνιδιού, κάτι που τελικά δεν συνέβη.

Την ίδια στιγμή δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν σημειωθεί περιστατικά ρατσιστικών επιθέσεων μεταξύ των συμπαικτών. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελεί αυτό που συνέβη στο Celebrity Big Brother 5 της Βρετανίας. Η Ινδή ηθοποιός του Μπόλιγουντ, Σίλπα Σέτι, δεχόταν συστηματικά λεκτικές ρατσιστικές επιθέσεις από τις συμπαίκτριές της, την τηλεπερσόνα Τζέιντ Γκούντι, την τραγουδίστρια Τζο Ο’Μίρα και το μοντέλο Ντανιέλ Λόιντ. Οι τρεις τους κορόιδευαν συνεχώς την προσφορά της, ενώ κατά τη διάρκεια ενός τσακωμού τους, η Γκούντι είπε στην Σέτι να πάει να ζήσει στις «παραγκουπόλεις». Παράλληλα κι άλλοι συμπαίκτες εξέφραζαν ρατσιστικά σχόλια εναντίον της κυρίως λόγω της καταγωγής της, ενώ προσποιούνταν ότι δεν θυμούνται το επώνυμό της δίνοντάς της χλευαστικά ονόματα που μιμούνταν την ινδική προφορά. Στην Βρετανία ακολούθησε τεράστια κατακραυγή με το Channel 4 που πρόβαλε το παιχνίδι να δέχεται χιλιάδες καταγγελίες. Τελικά, το παιχνίδι ολοκληρώθηκε εσπευσμένα μετά από μόλις 26 ημέρες και η Σέτι αναδείχθηκε νικήτρια.

Γιατί το Big Brother είναι τόσο επιτυχημένο

«Το Big Brother γεννήθηκε σε μια στιγμή εκρηκτικής καινοτομίας, τη στιγμή ακριβώς που διαμορφωνόταν το διαδίκτυο και ήταν το πρώτο πρόγραμμα το οποίο πραγματικά μας έφερε σε επαφή με το online streaming», αναφέρει ένας εκ των παραγωγών της βρετανικής εκδοχής του ριάλιτι Φίλιπ Έντγκαρ Τζόουνς στον Guardian. Μέσα από το  Big Brother ήρθαμε σε επαφή με την 24ωρη μετάδοση των στιγμών των παικτών, την παρακολούθηση κάθε στιγμής. «Τώρα πια κάνουμε streaming στα πάντα. Κάθε στιγμή. Για πάντα», σημειώνει ο Τζόουνς.

«Ήταν επίσης η εκπομπή που έδωσε για πρώτη φορά στους θεατές την δυνατότητα να επηρεάζουν αυτό που βλέπουν και μόλις αυτό το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι σύντομα η ψηφοφορία για την διαδικασία αποχώρησης μετατράπηκε σε παρέμβαση των θεατών στο Offcom (βρετανικό ΕΣΡ) ακόμα και την αστυνομία για επηρεάσουν τα γεγονότα μέσα στο σπίτι», αναφέρει ο ίδιος.

Η συζήτηση για τους λόγους που τα ριάλιτι, όπως το Big Brother, ελκύουν τόσο πολύ τους ανθρώπους έχει απασχολήσει πολύ τους επιστήμονες με τους περισσότερους να διχάζονται μεταξύ δύο θεωριών. Από την μια υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι εκπομπές αυτές αποτελούν κατά κάποιο τρόπο προέκταση μιας δραματοποιημένης κατάστασης και γι’ αυτό οι θεατές τους τα παρακολουθούν ωθούμενοι από θετικά συναισθήματα όπως είναι η συμπόνια και η ανάγκη για συμπαράσταση. Άλλοι ωστόσο υποστηρίζουν ότι οι θεατές των ριάλιτι κατακλύζονται από την επιθυμία να εισβάλουν στα ζωές των άλλων και να τους παρακολουθήσουν στις πιο προσωπικές και ντροπιαστικές στιγμές τους, ώστε να κρύψουν κάτω από το χαλί δικές τους αδυναμίες.

Από την άλλη, ο Μπρένταν Ρούνι, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, υποστηρίζει ότι η απάντηση στο γιατί ελκυόμαστε από τα ριάλιτι είναι πιο απλή: επειδή μας αρέσουν οι ιστορίες.

«Οι ιστορίες που βλέπουμε μας επιτρέπουν να εξασκούμε την συμπόνια μας και να ‘δοκιμάζουμε’ κοινωνικές στρατηγικές χωρίς να χρειάζεται να βιώσουμε οι ίδιοι άσχημες εμπειρίες που παρουσιάζονται στην τηλεόραση ή στην μυθοπλασία».

«Νομίζω ότι τελικά οι άνθρωποι έχουν όλοι λίγο την τάση της ηδονοβλεψίας μέσα τους», αναφέρει από την άλλη η ψυχολόγος Σάρα Έιντζελ, η οποία στηρίζει συμβουλευτικά τους παίκτες του Big Brother της Αυστραλίας. «Είναι στην φύση του ανθρώπου να ενδιαφέρεται για το τι κάνουν οι άλλοι άνθρωποι σε καθημερινή βάση. Το κοινό συνδέεται με αυτούς τους ανθρώπους, θέλουν να τους γνωρίσουν, τους βλέπουν να εξελίσσονται κατά τη διάρκεια του σόου και νιώθουν ότι εμπλέκονται κι αυτοί στις ζωές τους», συμπληρώνει.

Την ίδια στιγμή ο αντίκτυπος στην κοινωνία δεν είναι αμελητέος. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι το Big Brother διαμόρφωσε ολόκληρη τη σημερινή κουλτούρα της διασημότητας. Αδιαμφισβήτητα ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία κάποιος μπορεί να γίνει διάσημος παρόλο που δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο ταλέντο παρά μόνο την εικόνα και την προβολή του και η έναρξη αυτής της εποχής συνέπεσε με την έναρξη και του Big Brother.janus.gr