Μια ρωσική αποτίμηση της πορείας των μαχών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

dpoint |

Σύμφωνα με τις στρατιωτικές αναφορές του Αζερμπαϊτζάν, τα στρατεύματα αυτής της δημοκρατίας κερδίζουν όλο και περισσότερες νίκες στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και καταλαμβάνουν ολοένα και νέες κατοικημένες περιοχές. Ωστόσο, ποια είναι η επιχειρησιακή κατάσταση στο Καραμπάχ αυτήν τη στιγμή, ποιες πραγματικές επιτυχίες είχε ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν και πού αναγκάστηκε να υποχωρήσει λόγω της σθεναρής υπεράσπισης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ; Στον πόλεμο της πληροφορίας, το Μπακού ξεπερνά σαφώς το Στεπανακέρτ και το Ερεβάν. Ωστόσο, από την άποψη του τι πραγματικά συμβαίνει κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, δεν είναι όλα τόσο προφανή.

Του Γεβγένι Κρούτικωφ
ΠΗΓΗ: https://vz.ru/
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Πρώτα απ’ όλα, αξίζει να σημειωθεί ότι η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν επανέλαβε απολύτως το σενάριο του Απριλίου 2016 (οι συγκρούσεις στο Καραμπάχ που είναι γνωστές ως “Πόλεμος του Απριλίου”) μόνον που έχει συγκεντρώσει πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις για μια παρόμοια επιχείρηση. Η λογική των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μπορεί να συντεθεί ως εξής.

Οι σεμνοί στόχοι του Αζερμπαϊτζάν
Πρώτον, το Αζερμπαϊτζάν δεν στοχεύει να καταστρέψει εντελώς το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν, με όλη την αριθμητική και ποιοτική ανωτερότητά του, δεν είναι ικανός για αυτό χωρίς εξωτερική βοήθεια. Όπως και το 2016, οι Αζέροι επιτέθηκαν όχι στην κεντρική κατεύθυνση (δηλαδή μέσω του Ağdam και του Askeran προς το Στεπανακέρτ), αλλά περιορίστηκαν σε τοπικές επιχειρήσεις στο νότιο (πόλεις Jabrayil και Füzuli) και βόρειο, βορειοανατολικό (προς την κατεύθυνση Goranboy και Tartar) τμήμα του μετώπου.

Πιθανότατα, οι συγκρούσεις θα τελειώσουν μόλις τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν μπορέσουν να καταλάβουν οποιοδήποτε σημαντικό οικιστικό κέντρο, και αυτό θα ανακοινωθεί από το Μπακού ως μια μεγάλη νίκη. Ορισμένες πηγές αποκαλούν την πόλη Füzuli ως έναν τέτοιο στόχο. Αυτό είναι το μέγιστο σημείο μιας πιθανής προόδου του Αζερμπαϊτζάν προς τη νότια κατεύθυνση, το οποίο μπορεί να επιτευχθεί με ανεκτές για την κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν απώλειες Αζέρων στρατιωτών.

Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι κανείς δεν ζει πλέον στους οικισμούς της πρώτης γραμμής, είναι απλώς ένας σωρός από ερείπια. Σε μια τέτοια κατάσταση, οι μάχες για κάποιες άγνωστες κορυφές μετατρέπονται γρήγορα σε υπερτιμημένες αξίες από την άποψη της προπαγάνδας. Έτσι, για παράδειγμα, συνέβη με την κορυφή του λόφου Lalatapa κοντά στην πόλη Horadiz που βρίσκεται στην νότια κατεύθυνση. Την είχαν κερδίσει οι Αζέροι από τους Αρμένιους το 2016, μετά την έχασαν και τώρα καταλαμβάνεται εκ νέου από τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν.

Από στρατηγικής απόψεως, το Lalatapa δεν έχει αξία, αλλά απ’ αυτό μπορεί κανείς να δει την Horadiz και πολλά μεγάλα χωριά του Αζερμπαϊτζάν, στα οποία οι πρόσφυγες επέστρεψαν αμέσως επιδεικτικά και άρχισαν να αναρτούν προπαγανδιστικά βιντεάκια. Η νίκη στο Lalatapa αυτή τη στιγμή είναι ένα από τα πιο σημαντικά πολιτικά επιτεύγματα του στρατού του Αζερμπαϊτζάν. Στο Μπακού, εξέδωσαν ακόμη και γραμματόσημο για το γεγονός αυτό.

Δεύτερον, ακόμα κι αν το Αζερμπαϊτζάν το ήθελε, δεν μπορεί να υπολογίζει σε έναν παρατεταμένο πόλεμο. Εάν, σε ένα μήνα, δεν επιτευχθεί κάποια σημαντική επιτυχία στην επίθεση, η ιστορία αυτή θα πρέπει κάπως να τελειώσει. Στην περιοχή αυτή το καλοκαίρι είναι πολύ ζεστό και ο χειμώνας πολύ κρύος. Την άνοιξη λιώνουν τα χιόνια. Το φθινόπωρο είναι η τέλεια εποχή για πόλεμο. Δεν πετύχαμε μέχρι να έλθουν τα κρύα, τέλος – ήρθε η ώρα για αναδίπλωση.

Επιπλέον, τα στρατιωτικά αποθέματα του Αζερμπαϊτζάν εξαντλούνται. Έχουν ήδη αναφερθεί ελλείψεις πυρομαχικών. Και στον κεντρικό τομέα του μετώπου (δηλαδή, εκεί όπου η μάχη είναι λιγότερο έντονη), βρέθηκαν θωρακισμένα οχήματα του 4ου Σώματος Στρατού του Αζερμπαϊτζάν. Πρόκειται για τις πλέον ύστερες στρατηγικές εφεδρείες, στην πραγματικότητα είναι η φρουρά του Μπακού, η οποία είναι επίσης έχει και το πιο ολιγάριθμο προσωπικό.

Τρίτον, το Αζερμπαϊτζάν επέδειξε και πάλι αδυναμία στη μάχη του πεζικού. Ένα παράδειγμα μπορεί να δοθεί από τις μάχες για τα χωριά Madagiz και Talysh στην κατεύθυνση Goranboy-Tartar, καθώς και από τα όσα συνέβησαν στην οροσειρά Murovdağ και κοντά στο χωριό Agdere. Τα χωριά Madagiz και Talysh θεωρούνται στο Γενικό Επιτελείο Στρατού του Αζερμπαϊτζάν σχεδόν σαν “το κλειδί για τον Καραμπάχ”.

Όπως και το 2016, και τώρα ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν συγκέντρωσε μεγάλες δυνάμεις τεθωρακισμένων σε μια μικρή παρέλαση στο φαράγγι Tartar απέναντι από το χωριό Madagiz, που επιτέθηκε στις αρμενικές θέσεις στα ύψη γύρω από το χωριό. Μετά από αρκετές ημέρες μάχης και έχοντας χάσει έναν άγνωστο αριθμό αρμάτων μάχης, οι Αζέροι κατέλαβαν αυτά τα ύψη. Ωστόσο, το πεζικό, αφού μπήκε στο Madagiz, δεν προσπάθησε καν να κατοχυρώσει τις θέσεις του – και την επόμενη μέρα απλά έφυγε.

Η επιτυχία της αρμενικής άμυνας και η απειλή για τις επικοινωνίες
Το πιο επικίνδυνο για την αρμενική πλευρά είναι οι μάχες προς την βορειοανατολική κατεύθυνση – Goranboy-Tartar. Εάν οι Αζέροι καταφέρουν να φτάσουν στο Martakert από το βορρά, αυτό θα δημιουργήσει μια πραγματική απειλή για την Αρμενία στον κεντρικό τομέα του μετώπου, όπου επί του παρόντος πραγματοποιούνται μόνο μονομαχίες πυροβολικού.

Μια ξεχωριστή ιστορία με μάχες στη βόρεια κατεύθυνση έχει λάβει χώρα στην κορυφογραμμή του Murovdag. Το 1994, οι αρμενικές μονάδες κατέλαβαν τα περάσματα και τα ύψη του Murovdag – πρόκειται για το φυσικό γεωγραφικό σύνορο που χωρίζει το βορειοδυτικό Αζερμπαϊτζάν από το Καραμπάχ και την περιοχή Kalbajar. Στα βόρεια της είναι η κοιλάδα του ποταμού Kura με μεγάλες πόλεις του Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένων των Yevlakh και Ganja. Υπάρχει πάντα χιόνι στα περάσματα και στις κορυφές υπάρχουν οχυρωμένες αρμενικές θέσεις από τα μέσα της δεκαετίας του ’90.

Η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν συγκέντρωσε κολοσσιαίες δυνάμεις πυροβολικού σε αυτόν τον τομέα του μετώπου, που της επέτρεψε να κτυπήσει από πολλές θέσεις μονάδες του 10ης αρμενικής ορεινής μεραρχίας πεζικού. Οι αρμενικές θέσεις στον κομβικό οικισμό του Agdere περικυκλώθηκαν σχεδόν εντελώς. Οι Αζέροι τους έδωσαν την δυνατότητα να παραδοθούν, αλλά οι Αρμένιοι δεν παραδόθηκαν και δεν έφυγαν από το Agdere, κάτι που δείχνει και το υψηλό ηθικό του λαού του Καραμπάχ.

Στην κεντρική κατεύθυνση (Ağdam-Askeran), πραγματοποιούνται πυκνές βολές πυροβολικού με εκπληκτική υπεροχή της αρμενικής πλευράς. Μέσα σε λίγες μέρες μετά την έναρξη του ενεργού σταδίου των εχθροπραξιών, και οι δύο πλευρές άρχισαν να μεταφέρουν ενισχύσεις πιο κοντά στην πρώτη γραμμή. Σύμφωνα με όλους τους στρατιωτικούς κανόνες την ίδια ώρα, τα πυρά του πυροβολικού μεγάλου βεληνεκούς, των MLRS και των συστημάτων υψηλής ακρίβειας, στόχευσαν αμέσως από την πρώτη γραμμή βαθιά στη γραμμή του εφοδιασμού.

Και οι δύο πλευρές βάλλουν επιτυχώς κατά των εχθρικών επικοινωνιών, αλλά η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν στόχευσε απευθείας στο Στεπανακέρτ και στον κοντινό μικρό οικισμό του Aygestan (Ballidzha), όπου, εκτός από το διάσημο εργοστάσιο του κονιάκ, βρίσκονται θέσεις του αρμενικού πυροβολικού μακράς εμβέλειας. Όλα αυτά οδήγησαν στην καταστροφή του οικιστικού τομέα και σε απώλειες του άμαχου πληθυσμού.  Το αρμενικό πυροβολικό πυροβολεί σε μικρούς οικισμούς βαθιά στον κεντρικό τομέα της άμυνας του Αζερμπαϊτζάν, κατά μήκος του πρώην αυτοκινητόδρομου Ağdam -Μπακού, προκειμένου να αποφευχθεί η μεταφορά οπλισμού κατά μήκος ενός ευθύ δρόμου.

Από το 1994, έχουν κατασκευαστεί αρκετές στρατηγικές εθνικές οδοί στο Ναγκόρνο Καραμπάχ με τα χρήματα της αρμενικής διασποράς. Συγκεκριμένα, έχουν κατασκευαστεί αυτοκινητόδρομοι στο βορρά και στο άξονα βορρά-νότου (Mardakert – Drbon – Aygestan – Στεπανακέρτ – Krasnyi Bazar – Hadrut), σε βραχώδεις περιοχές, οι οποίοι επίσης υπόκεινται τακτικά σε στρατηγικές βολές από το πυροβολικό του Αζερμπαϊτζάν. Ο βομβαρδισμός από το Αζερμπαϊτζάν του στρατηγικά σημαντικού διαδρόμου Lachin [που συνδέει την Αρμενία με το Ναγκόρνο Καραμπάχ] δεν έχει ακόμη επιφέρει αποτελέσματα και οι τρύπες στις γέφυρες του αυτοκινητόδρομου επιδορθώνονται αποτελεσματικά.

Μία από τις σημαντικές επιτυχίες του Αζερμπαϊτζάν στο βόρειο τμήμα του μετώπου ήταν όχι μόνο η κατάληψη κορυφών στην οροσειρά Murovdag, αλλά και το κλείσιμο του δρόμου Vardenis-Agdere. Όχι μόνο αυτή η εναλλακτική διαδρομή βάλλεται από τους Αζέρους, αλλά και το ίδιο το Vardenis (περιοχή της ίδιας της Αρμενίας) δέχτηκε βομβαρδισμό. Τώρα ακόμη και η τακτική τροφοδοσία της περιοχής αυτής μέσω του Lachin είναι προβληματική.

Ο χρόνος επιστράτευσης που είχε εκπονήσει αρχικώς το Αρμενικό Γενικό Επιτελείο εν μέρει δεν πέτυχε, αλλά τελικά ο αριθμός των στρατιωτών που έπρεπε να κινηθεί από την Αρμενία για να κρατήσει τον Καραμπάχ έχει ήδη σταλεί. Πρόκειται για 40 έως 45 χιλιάδες άτομα, εξαιρουμένου του αρμενικού τομέα του μετώπου κοντά στο Berd. Και η αζερική πλευρά, φαίνεται, ότι έχει φτάσει επίσης στη μέγιστη δυνατότητα επιστράτευσης 120-150 χιλιάδων ανθρώπων, η οποία σαφώς δεν είναι αρκετή για να επιτεθεί στη δεύτερη γραμμή της αρμενικής άμυνας. Στα βουνά αυτό θα ήταν αυτοκτονία.

Η μόνη πραγματική πηγή κινδύνου για την αρμενική πλευρά παραμένει τώρα η θέση στη βορειοανατολική κατεύθυνση γύρω από τη ζώνη Madagiz-Talish-Tonashen. Δεδομένων των προβλημάτων με τη λήψη ενισχύσεων και προμηθειών σε αυτό το τμήμα, όλα αυτά μπορεί να είναι αρκετά επικίνδυνα. Μακροπρόθεσμα, η κατάσταση παραμένει ανησυχητική ακόμη και στην πιο φαινομενικά σταθερή κατεύθυνση – την κεντρική, καθώς μπορεί να υπάρξουν επίσης προβλήματα επιμελητείας, και η τακτική του Αζερμπαϊτζάν συνίσταται κυρίως στον πόλεμο εκ του μακρόθεν.

Στρατηγικό μειονέκτημα
Είναι ήδη σαφές ότι η δυναμική της επίθεσης του Αζερμπαϊτζάν στο νότο έχει εξαντληθεί και μπορεί απλώς να την κλείσει κινούμενο προς το Füzuli. Για την αρμενική πλευρά, η παράδοση του Füzuli είναι πολιτικά απαράδεκτη, καθώς καταστρέφει το ίδιο το σύστημα της «ζώνης ασφαλείας», το οποίο δημιουργήθηκε από το 1994.

Αλλά καθώς οι Αρμένιοι ενισχύονται με νέες δυνάμεις σε αυτήν την περιοχή, η πίεση της πλευράς του Αζερμπαϊτζάν θα μειωθεί και θα καταστεί στρατηγικό μειονέκτημα το ίδιο το σχέδιο της διμέτωπης επίθεσης. Εν πάση περιπτώσει, η λεγόμενη «γραμμή Ογκανιάν» (η πρώτη γραμμή άμυνας του Καραμπάχ, που πήρε το όνομά της από έναν από τους οργανωτές της) δεν έχει καταρρεύσει.

Υπάρχουν άνθρωποι στο Ερεβάν που πιστεύουν ότι το σχέδιο του Αζερμπαϊτζάν (η συγγραφή του αποδίδεται στους Τούρκους) [για επίθεση από βορρά και νότο] είναι μόνο για παραπλάνηση. Η μεταφορά του 4ου Σώματος Στρατού του Αζερμπαϊτζάν από το Μπακού στο Ağdam υποδεικνύει ότι η κύρια επίθεση έχει σχεδιασθεί να εκδηλωθεί στον κεντρικό τομέα – για εβδομάδες οι μονάδες του Αζερμπαϊτζάν καταστρέφουν τη 10η Ορεινή Μεραρχία του Καραμπάχ και την αναγκάζουν να αποσύρει ενισχύσεις από τον κεντρικό τομέα στα βόρεια και νότια, στο Tartar και στο Füzuli.

Ωστόσο, δεδομένης της περίεργης τακτικής πεζικού των Αζέρων, την συχνή τους παγίδευση σε ενέδρες και σε ναρκοπέδια της πρώτης γραμμής, με αδικαιολόγητες απώλειες, είναι δύσκολο να πιστέψουμε σε μια τέτοια πονηρή τουρκική ιδέα.

Ίσως οι επόμενες μέρες να είναι καθοριστικές για μία νέα φάση της στρατιωτικής σύγκρουσης για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αυτό που θα καθορίσει την κατάσταση είναι οι εξελίξεις στο Madagiz, στο Agdere και η πορεία του εφοδιασμού του Καραμπάχ από την Αρμενία. Για το Μπακού είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό να καθορίσει την κατεύθυνση της νέας επίθεσης, αφού μετά την υποχώρηση των Αρμενίων στην περιοχή Jabrayil, τα μέσα στο νότο έχουν εξαντληθεί.