Oδησσός: ο ανδριάντας του Λένιν γίνεται άγαλμα του Νταρθ Βάιντερ

Το είδαμε κι αυτό, δηλ. το «πειραγμένο» ή ανακατασκευασμένο άγαλμα του Λένιν στην Οδησσό, που μετατράπηκε σε ανδριάντα του Νταρθ Βέιντερ, της γνωστής φιγούρας από τον «Πόλεμο των Άστρων». Ο δράστης της μετατροπής, ο Ουκρανός γλύπτης Αλεξάντερ Μίλοβ μίλησε στο BBC  κι εξήγησε τα κίνητρά του:

«Ήθελα να διασώσω τα μνημεία της ιστορίας, να καθαρίσω το λειτουργικό τους σύστημα και να τα κρατήσω στο σκληρό δίσκο της μνήμης». Το συγκεκριμένο άγαλμα του Λένιν είχε στηθεί σε μια πλατεία της Οδησσού πλάι σε ένα εργοστάσιο. Χωρίς να καταστρέψει τον αρχικό όγκο, ο Μίλοβ μεταμόρφωσε τον Λένιν σε Βέιντερ και μάλιστα ενσωμάτωσε στη σύνθεση ένα router για wi-fi, σύμβολο κι αυτό της νέας εποχής αλλά και της νέας αξίας χρήσης του αγάλματος (άμεση αναρτηση των σέλφις στα social media).

Το όνειρο του γλύπτη είναι να μεταφερθούν όλα τα αγάλματα της σοβιετικής εποχής «σε ένα θεματικό πάρκο τύπου Ντίσνεϊλαντ» (με τα δικά του λόγια), όπου θα υποστούν ορισμένες μετατροπές ώστε να μοιάζουν με φιγούρες από καρτούν. 

Η μετάλλαξη του Λένιν δεν ήταν απλώς ένα καπρίτσιο του καλλιτέχνη. Τον Απρίλιο του 2015 το ουκρανικό Κοινοβούλιο ψήφισε το λεγόμενο νόμο της «απο-κομμουνιστικοποίησης» ο οποίος επιβάλλει την απομάκρυνση όλων των κομμουνιστικών συμβόλων, όπως είναι τα αγάλματα ή οι ονομασίες οδών και πλατειών. Όλα σύμφωνα με το νόμο. Και, όπως λέει ο γλύπτης, πέτυχε με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: και το «σατανικό» σύμβολο να εξαφανιστεί από τη δημόσια θέα και το ίδιο το άγαλμα να μην εξαφανιστεί εντελώς.
Από μια άποψη η επιλογή του Βέιντερ είναι εύστοχη. Στην κινηματογραφική τριλογία του Τζορτζ Λούκας, ο χαρακτήρας αυτός ήταν ένας πρώην Τζεντάι, δηλ. ένας «καλός» που σαγηνεύτηκε και υποτάχτηκε στη «σκοτεινή πλευρά της Δύναμης». Είναι αλήθεια ότι κατά τη σταλινική και την μπρεζνιεφική περίοδο, υπήρχε στη Σοβιετική Ένωση μαζική, βιομηχανική παραγωγή ανδριάντων και αγαλμάτων του Λένιν και αργότερα του Στάλιν, δηλαδή σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα αγάλματα είχαν σχέση με τον γραφειοκρατικό κομματικό ζήλο και δεν ήταν προϊόν της ελεύθερης έκφρασης του καλλιτέχνη. Όμως αυτού του τύπου ο εξευτελισμός ενός μνημείου στην πολύπαθη Οδησσό μόνο αηδία προκαλεί. Καμμένη ανθρώπινη σάρκα μυρίζει σήμερα ο αέρας της Οδησσού, καθώς πέρυσι, στις 2 Μαϊου, περίπου 40 άνθρωποι κάηκαν ζωντανοί στο «Σπίτι των Συνδικάτων» ή ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου από τους φασίστες του Δεξιού Τομέα. Γι’ αυτούς τους πεσόντες δεν υπάρχει μνημείο ούτε οι δολοφόνοι τους τιμωρήθηκαν.
Η Οδησσός, η πόλη με τις θρυλικές σκάλες που αποτυπώθηκαν στο Θωρητό Ποτέμκιν, η πόλη για την οποία έγραψαν ο Μπάμπελ και άλλοι σπουδαίοι Ρώσοι λογοτέχνες, είναι σήμερα η πόλη της ντροπής. H Σοβιετική Ένωση δεν κατέρρευσε, αλλά ανατράπηκε, ακούγαμε από τους ακραιφνείς κομμουνιστές. Μήπως όμως δεν ανατράπηκε απλώς, αλλά εξευτελίστηκε; Και η επιχείρηση εξευτελισμού συνεχίζεται με θύμα όχι μόνο ένα κράτος, αλλά και τους εργατικούς αγώνες του χθες και του σήμερα. Με όπλα όχι μόνο «τη φωτιά και το μαχαίρι», αλλά και την ιδεολογική μετάλλαξη/πλαστογράφηση της ιστορίας.

Μαριάννα Τζιαντζή mao