`Εριχ Φρομ:Η ανώριμη αγάπη λέει σ’ αγαπώ επειδή σε χρειάζομαι. Η ώριμη αγάπη λέει σε χρειάζομαι επειδή σ’ αγαπώ.

 

H σοφία του ψυχαναλυτή και κοινωνικού φιλοσόφου -που ήξερε πολύ καλά την τέχνη της αγάπης- για την ουσιαστική ελευθερία, την αγάπη, τις γυναίκες και πολλά ακόμα.-Aπό τη Μανταλένα Μαρία Διαμαντή

`Εριχ Φρομ. `Ενας από τους πιο σημαντικούς ψυχαναλυτές και κοινωνικούς φιλοσόφους που ασχολήθηκε με τη διερεύνηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ψυχολογίας και κοινωνίας. Γεννήθηκε το 1900 στη Φρανκφούρτη  και έφυγε από τη ζωή το 1980 στην Ελβετία. Ξεκίνησε την  ψυχανάλυση ως μαθητής του Σίγκμουντ Φρόυντ. Ωστόσο, πολύ γρήγορα διαφώνησε μαζί του σε κάποια σημεία και προτίμησε να ακολουθήσει ξεχωριστή πορεία. Το 1933 εγκατέλειψε την Ναζιστική Γερμανία και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ έχοντας ήδη αποκτήσει μεγάλη φήμη, σαν σπουδαίος ψυχαναλυτής. Το 1934 γίνεται μέλος του διδακτικού προσωπικού του πανεπιστημίου Κολούμπια και 7 χρόνια αργότερα έγινε μέλος του διδακτικού προσωπικού του κολεγίου Μπένινγκτον στο Βερμόντ. Το 1951 διορίζεται καθηγητής Ψυχανάλυσης στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού. Την τετραετία 1957-1961 ήταν καθηγητής και στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, τελικά όμως, το 1962 επέστρεψε στην Νέα Υόρκη, ως καθηγητής Ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Ο Έριχ Φρομ υποστήριζε την μαρξιστική σκέψη στην οποία όμως άσκησε κριτική - περισσότερο  στην πρακτική της εφαρμογή της. Θέλησε να την ενώσει με τη Φροϋδική σκέψη.

Θεωρούσε ότι εφαρμόζοντας ψυχαναλυτικές αρχές στην θεραπεία των πολιτιστικών ασθενειών,  η ανθρωπότητα θα ανέπτυσσε μια ψυχολογικά ισορροπημένη και υγιή κοινωνία.
Δέχθηκε σημαντική επιρροή από τους Σπινίζα, Κιρκέγκαρντ, Μαρξ, Φρόυντ και Άλφρεντ Βέμπερ. Για εκείνον, η προσωπικότητα ενός ατόμου ήταν αποτέλεσμα της κουλτούρας και της βιολογίας του.

Ένιωθε ότι ο άνθρωπος  έχει χάσει τον σκοπό: την κατάκτηση του εαυτού του. Πρότεινε, λοιπόν: “Υπέρτατες αξίες της ουμανιστικής ηθικής δεν είναι η αυταπάρνηση, ούτε η ιδιοτέλεια, αλλά η αγάπη του ατόμου προς τον εαυτό του. Αν ο άνθρωπος πρόκειται να έχει εμπιστοσύνη στις αξίες, πρέπει να γνωρίζει τον εαυτό του και την ικανότητα της φύσης του να ρέπει προς το καλό…” .

Ο Φρομ πίστευε για...

την  ουσιαστική ελευθερία:

"Είναι η ανεξαρτησία και η ελευθερία ταυτόσημες με την απομόνωση και το φόβο; Ή μήπως υπάρχει μια κατάσταση θετικής ελευθερίας, στην οποία το άτομο υπάρχει σαν ανεξάρτητο εγώ, χωρίς όμως να είναι απομονωμένο, αλλά ενωμένο με τον κόσμο, με τους άλλους ανθρώπους, με τη φύση;Ο άνθρωπος μπορεί να είναι ελεύθερος χωρίς να είναι μόνος, να έχει κριτική σκέψη, χωρίς να τον πλημμυρίζουν αμφιβολίες, ανεξάρτητος και εν τούτοις να αποτελεί συστατικό μέρος της ανθρωπότητας. Την ελευθερία αυτή ο άνθρωπος μπορεί να την αποκτήσει με την ολοκλήρωση του εγώ του, με το να είναι ο εαυτός του… Με άλλα λόγια, η θετική ελευθερία συνίσταται στην αυθόρμητη δραστηριότητα του συνόλου, της ολοκληρωμένης προσωπικότητας… Αυθόρμητη δραστηριότητα δεν σημαίνει υποχρεωτική δραστηριότητα…

Δεν είναι η δραστηριότητα ενός αυτόματου, που σημαίνει την δίχως κριτικό πνεύμα υιοθέτηση των κανόνων και προτύπων που υποβάλλονται από τον εξωτερικό κόσμο.”

...για την αγάπη...

"Είναι η αγάπη τέχνη; Αν είναι, χρειάζεται γνώση και προσπάθεια. Ή μήπως η αγάπη είναι ένα ευχάριστο συναίσθημα που κατά σύμπτωση το γνωρίζει κανείς, το «συναντά» αν είναι τυχερός; Αυτό το μικρό βιβλίο βασίζεται στην πρώτη αντίληψη, ενώ αναμφισβήτητα η πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύουν στη δεύτερη."

(...)

"Αυτή η αντίληψη – ότι τίποτε δεν είναι πιο εύκολο από το ν` αγαπάς – εξακολουθεί να είναι η πιο διαδεδομένη παρά την αφθονία των αποδείξεων για το αντίθετο. Σχεδόν καμία προσπάθεια, κανένα έργο δεν αρχίζει με τόσο μεγάλες ελπίδες και προσδοκίες όπως αρχίζει η αγάπη, κι ωστόσο τίποτε δεν αποτυχαίνει τόσο συχνά όσο αυτή. Αν αυτό συνέβαινε με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, οι άνθρωποι θα ήταν περισσότερο πρόθυμοι να εξετάσουν τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να μάθουν πώς θα μπορούσαν να ενεργήσουν καλύτερα. Ή θα εγκατέλειπαν τη δραστηριότητα αυτή. Και αφού, στην περίπτωση της αγάπης, αυτό είναι αδύνατο, μόνο ένας δρόμος υπάρχει για το ξεπέρασμα της αποτυχίας: να εξετάσουμε τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να προχωρήσουμε στην έρευνα της έννοιας της αγάπης.

Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβουμε ότι η αγάπη είναι μια τέχνη, ακριβώς όπως μια τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε πώς ν` αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική, ζωγραφική, ξυλουργική ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής. "

"Ποια είναι τα απαραίτητα στάδια στην εκμάθηση μιας οποιασδήποτε τέχνης;

Η διαδικασία της εκμάθησης μιας τέχνης μπορεί να διαιρεθεί σε δυο μέρη: Το πρώτο είναι η εκμάθηση της θεωρίας και το δεύτερο η εκμάθηση της πρακτικής. Αν θέλω να μάθω την επιστήμη της ιατρικής, πρέπει πρώτ` απ` όλα να μάθω τα βασικά στοιχεία για το ανθρώπινο σώμα και για τις διάφορες αρρώστιες. Αλλά κι όταν αποκτήσω όλη αυτή τη γνώση, πάλι δε θα είμαι ικανός στην τέχνη της ιατρικής. Μόνο έπειτα από μακριά πρακτική εξάσκηση θα είμαι κύριος της τέχνης, μόνο όταν η θεωρητική γνώση και η πείρα της πρακτικής θα έχουν συγχωνευτεί σ` ένα πράγμα – στη διαίσθησή μου, που αποτελεί την ουσία της κατοχής μιας τέχνης. Αλλ` εκτός από τη γνώση της θεωρίας και της πρακτικής, ένας τρίτος παράγοντας είναι αναγκαίος για την κατάκτηση κάθε τέχνης – η υπέρτατη σημασία που δίνουμε στην τέχνη αυτή. Τίποτ` άλλο στον κόσμο δεν πρέπει να είναι πιο σημαντικό από την τέχνη που μας ενδιαφέρει. Αυτό ισχύει για τη μουσική, την ιατρική, την ξυλουργική – και για την αγάπη. Κι ίσως εδώ να βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα: γιατί οι άνθρωποι του πολιτισμού μας προσπαθούν τόσο σπάνια να μάθουν αυτή την τέχνη στο πείσμα των ολοφάνερων αποτυχιών τους; Παρόλο που η λαχτάρα γι` αγάπη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, σχεδόν όλα τ` άλλα φαίνονται να είναι πιο σημαντικά από την αγάπη: επιτυχία, γόητρο, χρήματα, δύναμη. Όλη μας σχεδόν η ενεργητικότητα χρησιμοποιείται για να μάθουμε πώς να πετύχουμε σ` αυτούς τους σκοπούς. Και σχεδόν καθόλου για να μάθουμε την τέχνη της αγάπης.

Θα θεωρήσουμε λοιπόν αξιόλογα και θα μάθουμε μόνο εκείνα τα πράγματα που μπορούν να μας φέρουν χρήματα ή γόητρο; Και η αγάπη που πλουτίζει «μόνο» την ψυχή, αλλά δε φέρνει κανένα άλλο κέρδος, όπως το εννοούν σήμερα, είναι μια πολυτέλεια για την οποία δεν έχουμε το δικαίωμα να ξοδέψουμε αρκετή ενεργητικότητα; Όπως κι αν είναι, η έρευνα που ακολουθεί θα εξετάσει την τέχνη της αγάπης σύμφωνα με τη διαίρεση που αναφέραμε. Στην αρχή θα μιλήσω για τη θεωρία της αγάπης, πράγμα που θ` απασχολήσει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου. Κατόπιν θα μιλήσω για την πρακτική της αγάπης, στο μικρό βαθμό που μπορεί να μιλά κανείς για την εφαρμογή της τέχνης αυτής, όπως και κάθε άλλης τέχνης. "

(Η Τέχνη της Αγάπης του Έριχ Φρομ)

Aκολουθούν κάποια από τα σπουδαία λόγια του...

Οι γυναίκες είναι ίσες γιατί δεν είναι διαφορετικές πια. Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που ή ίδια η ύπαρξη του αποτελεί πρόβλημα προς επίλυσιν.

Αν είμαι ό,τι έχω και αν ό,τι έχω έχει χαθεί, τότε ποιος είμαι;

Στον δέκατο ένατο αιώνα το πρόβλημα ήταν ότι πέθανε ο Θεός. Στον εικοστό αιώνα το πρόβλημα είναι ότι πέθανε ο άνθρωπος.

Η αναζήτηση για σιγουριά εμποδίζει το δρόμο για το νόημα. Η αβεβαιότητα είναι εκείνη η κατάσταση που ωθεί τις δυνατότητές μας να ξεδιπλωθούν.

Ο κίνδυνος στο παρελθόν ήταν μήπως οι άνθρωποι γίνουν δούλοι. Ο κίνδυνος στο μέλλον θα είναι μήπως οι άνθρωποι γίνουν ρομπότ.

Οι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν προτού γεννηθούν πλήρως. Δημιουργικότητα σημαίνει να γεννιέσαι προτού πεθάνεις.

Ο πετυχημένος επαναστάτης είναι πολιτικός, ο αποτυχημένος είναι εγκληματίας.

Όπως η βιομηχανική μαζική παραγωγή χρειάζεται την τυποποίηση των εξαρτημάτων, έτσι και η κοινωνική διαδικασία χρειάζεται την τυποποίηση των ανθρώπων. Και αυτή η τυποποίηση ονομάζεται ισότητα.

Η ανθρώπινη ιστορία άρχισε με μια πράξη ανυπακοής και δεν είναι απίθανο να τερματιστεί με μια πράξη υπακοής. (σ.σ: υπαινισσόμενος τον πυρηνικό όλεθρο)

Καθώς ανεβαίνουμε στην κοινωνική κλίμακα, η αχρειότητα φοράει πιο αδιαπέραστη μάσκα.

Η κατανάλωση είναι ουσιαστικά η ικανοποίηση τεχνητά προκαλούμενων φαντασιώσεων.klik