Στη Γερμανία, το 32% των ανδρών θεωρούν ότι είναι δικαιολογημένο, ένας άνδρας να χτυπά τη γυναίκα του
Ισότητα, ισοτιμία ή διαφορετικότητα των φύλων;
Μεγάλη σύγχυση επικρατεί γενικώς ως προς την ακριβή σημασία των λέξεων ισότητα, ισοτιμία αλλά και διαφορετικότητα.
Αναλύοντας τους ορισμούς των λέξεων θα λέγαμε οτι με τη λέξη «Ισότητα» εννοούμε την ίση μεταχείριση, (π.χ. κοινωνική, πολιτική, οικονομική κ.λπ.).
Ειδικότερα, η ισότητα ως βασική αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος,
καθιερωμένη συνταγματικά, θεσπίζει τη χωρίς διακρίσεις, ίση μεταχείριση
όλων ανεξαιρέτως των πολιτών σε όλους τους τομείς
του δημόσιου βίου, όπως λ.χ. στα πολιτικά δικαιώματα, στη φορολόγηση, στην απονομή δικαιοσύνης κ.λπ.
Άρθρο της Καλλιόπης Αθανασιάδη*
Η λέξη «Ισοτιμία» σημαίνει: αναγνώριση ίσων δικαιωμάτων ή
ίσης αξίας (π.χ. η ισοτιμία των πολιτών, η ισοτιμία των πτυχίων όλων των
ευρωπαϊκών ιατρικών σχολών προς εκείνα των αμερικανικών.
Η έννοια της ισοτιμίας των φύλων αναγνωρίζει, οτι γυναίκες και άνδρες έχουν διαφορετικές ανάγκες και ισχύ και οτι αυτές οι διαφορές θα πρέπει να εντοπιστούν και να ληφθούν υπόψη έτσι, ώστε να εξαλειφθούν οι ανισότητες μεταξύ των φύλων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ίση μεταχείριση ή διαφορετική μεταχείριση, η οποία θεωρείται ισοδύναμη όσον αφορά τα δικαιώματα, τα οφέλη, τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες. Αν και συχνά οι όροι «ισότητα» και «ισοτιμία» εναλλάσσονται, πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες.
Αν προχωρήσουμε στον ορισμό της λέξης «Διαφορετικότητα» θα λέγαμε οτι: «Διαφορετικότητα σημαίνει ποικιλία, διαφορά και ετερογένεια. Ως κοινωνικός όρος, η διαφορετικότητα υπονοεί τον αγώνα ενάντια στις προκαταλήψεις και στις άδικες διακρίσεις αλλά και την κατανόηση και εκτίμηση των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στους ανθρώπους.
Σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 303/17 – 14.12.2007: «Η ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές. Η αρχή της ισότητας δεν αποκλείει τη διατήρηση ή τη θέσπιση μέτρων που προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήματα υπέρ του υποεκπροσωπούμενου φύλου.»
Σε χώρες λοιπόν, όπου με βάση το Σύνταγμα, όλοι οι πολίτες είναι ίσοι έναντι του νόμου, έχουν δικαίωμα ψήφου, εδώ και δεκαετίες, πρέπει να αποδείξουμε και να πολεμήσουμε για την ισότητα, την ισοτιμία αλλά την υπεράσπιση της διαφορετικότητας των φύλων. Δεν ακούγεται παράλογο?
Ο Γάλλος συγγραφέας Ονορέ Ντε Μπαλζάκ είπε «Η Ισότητα Μπορεί Να Είναι Δικαίωμα, αλλά Καμία Δύναμη Στη Γη Δεν Θα Την Κάνει Γεγονός». Μάλλον είχε δίκιο.
Και μόνο η ύπαρξη τόσων οργανισμών για την κατοχύρωση αυτής της ισότητας, αποδεικνύει την ανυπαρξία της.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) π.χ., είναι ένας οργανισμός της ΕΕ, στόχος του οποίου είναι να κάνει πράξη την ισότητα των φύλων εντός και εκτός της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, διεξάγει έρευνα και παρέχει στοιχεία και ορθές πρακτικές με βάση κάποιους δείκτες, που επινόησαν, όπως:
• Το Δείκτη ισότητας των φύλων: δείχνει τις τάσεις όσον αφορά των ισότητα των φύλων σε διετή βάση
• Την Πλατφόρμα για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου: συνδέει την ισότητα των φύλων με διάφορους τομείς της κοινωνίας
• Τη Βάση στατιστικών δεδομένων για τα φύλα: παρέχει δεδομένα και αριθμητικά στοιχεία για τα φύλα
• Το Γλωσσάριο: εξηγεί τις έννοιες της ισότητας των φύλων
• Το Κέντρο πόρων και τεκμηρίωσης: παρέχει μια διαδικτυακή βιβλιοθήκη με 500.000 δημοσιεύσεις, εκ των οποίων μερικές δεν διατίθενται σε άλλες δημόσιες βιβλιοθήκες.
Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2013 και αποτελεί την πρώτη συνθετική μέθοδο μέτρησης της ισότητας των φύλων και έναν ολοκληρωμένο χάρτη των χασμάτων μεταξύ των δύο φύλων στην ΕΕ και τα κράτη μέλη.
Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων παρέχει στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και σε άλλους ενδιαφερόμενους φορείς δεδομένα και στοιχεία για να βελτιώσουν τις πολιτικές και να επιταχύνουν τη διαδικασία για την επίτευξη ισότητας των φύλων στην Ευρώπη, ενισχύοντας τη δέσμευση στις βασικές αξίες της ΕΕ, αποτελείται δε από έξι βασικούς τομείς: εργασία, χρήματα, γνώσεις, χρόνος, εξουσία και υγεία.
Ο μέσος όρος της ΕΕ για την ισότητα των φύλων είναι σήμερα 66,2 στα 100 και μόνο 11 χώρες βρίσκονται ψηλότερα με πρώτη τη Σουηδία και τελευταία την Ελλάδα, με χειρότερη απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στον τομέα της εξουσίας. (Όπου 1 σημαίνει απουσία ισότητας των φύλων και 100 πλήρης ισότητα).
Παρά τα 50 χρόνια πολιτικής για την ισότητα των φύλων, ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων αποκαλύπτει, οτι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται πίσω με τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ των φύλων να παρατηρούνται στον τομέα της εξουσίας, όπου η μέση βαθμολογία είναι μόλις 38 σε επίπεδο ΕΕ, ενώ παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στην αναλογία γυναικών και ανδρών σε θέσεις λήψης αποφάσεων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Χάσματα μεταξύ των φύλων παρατηρούνται επίσης, στον τομέα κατανομής χρόνου, εξαιτίας της περιορισμένης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, έχοντας επιπλέον ρόλους φροντίδας, (μέση βαθμολογία μόλις 39 σε επίπεδο ΕΕ — σημαντικά χαμηλότερη και από τη μέση του στόχου για την ισότητα των φύλων).
Οσον αφορά την εργασία, το 20% των Γερμανών πιστεύουν ακόμη και σήμερα, ότι έχουν μεγαλύτερο δικαίωμα στις θέσεις εργασίας σε σχέση με τις Γερμανίδες, ενώ σε σχέση με το νοικοκυριό, στο Βέλγιο το 81% των γυναικών μαγειρεύουν και κάνουν δουλειές του σπιτιού σε καθημερινή βάση σε σχέση με το αντίστοιχο 33% των ανδρών. Στην επιστήμη δε και την τεχνολογία στη Φινλανδία, μόνο το 23% των φοιτητών στις σχολές αυτές είναι γυναίκες. Το δε ποσοστό των γυναικών που εργάζονται στους τομείς της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, των μαθηματικών και της μηχανικής στη γειτονική Σουηδία μόλις αγγίζει το 25%.
Αν αναφερθούμε στη βία, θα δούμε με μεγάλη μας έκπληξη, οτι στη Γερμανία, το 32% των ανδρών θεωρούν ότι είναι δικαιολογημένο, ένας άνδρας να χτυπά τη γυναίκα του ή τη σύντροφό του, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Το ίδιο πιστεύουν και αρκετές γυναίκες: το 16% των Ελβετίδων και το 13% των Αμερικανίδων.
Κι αυτό συμβαίνει σε τρεις χώρες που είναι στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε θέματα ισότητας, οι οποίες εφαρμόζουν πολιτικές και νόμους στο τομέα της εργασίας, της εκπαίδευσης και της κοινωνίας που απαγορεύουν τις φυλετικές διακρίσεις και ενισχύουν την γυναικεία παρουσία σε όλα τα πεδία δράσης.
Αναλύοντας όλα τα παραπάνω, υπάρχουν πραγματικά ελπίδες το 2020 να διεκδικήσουμε ισότητα στην αγορά εργασίας ή να εξαλείψουμε τη μισθολογική ανισότητα και να έχουμε τις ίδιες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, την υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και μάλιστα σε καιρό λιτότητας?
Σύμφωνα με τα στοιχεία, που παρουσίασε ο Ευρωβουλευτής των Πρασίνων της Καταλονίας, Ernest Urtasun Domenech, αναγνωρίζεται τάση οπισθοδρόμησης στον τομέα της ισότητας/ισοτιμίας των φύλων, που συνδέεται άμεσα με την οικονομική κρίση και τα μέτρα λιτότητας. Οι γυναίκες έχουν πληγεί περισσότερο από τις περικοπές του δημόσιου τομέα, καθώς αντιπροσωπεύουν το 70% του εργατικού δυναμικού σ’ αυτόν, αλλά και οι περικοπές και οι ιδιωτικοποιήσεις των δημόσιων υπηρεσιών περίθαλψης, φροντίδας και υγείας τις πλήττουν δυσανάλογα, παρατηρείται έτσι επιστροφή στους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων, ενώ αυξάνει δραματικά ο αριθμός των γυναικών -ιδίως ηλικιωμένων ή επικεφαλής μονογονεϊκών οικογενειών- μεταξύ των φτωχών. Στην ΕΕ-28 για το έτος 2017, το 32% των απασχολούμενων γυναικών εργαζόταν με μερική απασχόληση, συγκριτικά με το πολύ πιο χαμηλό ποσοστό για τους άνδρες που φτάνει το 9%. [Σημείωμα του Παρατηρητηρίου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.)].
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η μισθολογική ανισότητα σε πολλούς τομείς. Μόλις το 2017 η Ισλανδία προχώρησε σε υποχρεωτική μισθολογική ισότητα, μετά από μαζικές παραιτήσεις γυναικών-υπαλλήλων σε ένδειξη διαμαρτυρίας
Η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα της Ευρώπης για να ζει μια γυναίκα. Μόλις πριν ένα χρόνο στο Φύλλο 50, Τεύχος 1ο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως με ημερομηνία 26-3-2019 δημοσιεύτηκε ο Νόμος 4604 του Υπουργείου Εσωτερικών, το πρώτο μέρος του οποίου έχει τίτλο «Προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας» (άρθρα 1-30): http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2019/03/Ν.4604-για-την-Ουσιαστική-Ισότητα-των-Φύλων.pdf .
Τα βασικά χαρακτηριστικά του εν λόγω Νόμου συνοψίζονται ως εξής:
1) Πρώτη φορά νομοθετείται αυτοτελές θεσμικό πλαίσιο για την ισότητα μεταξύ των φύλων και την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών, το οποίο διέπεται από μια συνολική θεώρηση των έμφυλων σχέσεων και χωρίς να αντιμετωπίζεται το γυναικείο φύλο ως «ειδική κατηγορία», όπως ισχύει με τις μέχρι σήμερα διατάξεις και ρυθμίσεις του οικογενειακού και εργατικού δικαίου, του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, τις κοινοτικές οδηγίες και τις διεθνείς συνθήκες, που η χώρα μας έχει κυρώσει ή ορίζει το Σύνταγμα μας.
2) Προσδιορίζονται, μέσω αυτού, οι βασικές έννοιες, οι μηχανισμοί και οι φορείς για την πραγμάτωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των φύλων, η ενσωμάτωση της εν λόγω αρχής στις δημόσιες πολιτικές και στον ιδιωτικό βίο, καθώς και η διαμόρφωση και οργάνωση ενός δικτύου μόνιμων δομών, ανά τη χώρα, με αντικείμενο δράσης την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
3) Προβλέπεται για πρώτη φορά η εκπόνηση «Σχεδίων Ισότητας», ολοκληρωμένων δηλαδή παρεμβάσεων, που εκπονούνται από επιχειρήσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, εφαρμόζονται μετά από ανάλυση της υφιστάμενης κοινωνικής πραγματικότητας και θέτουν συγκεκριμένους στόχους, στρατηγικές και πρακτικές για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, καθώς και η απονομή «Σήματος Ισότητας» από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών, ως τίτλου επιβράβευσης για την εφαρμογή πολιτικών ίσης μεταχείρισης και ίσων ευκαιριών των εργαζομένων γυναικών και ανδρών.
4) Επίσης, εντάσσει τη διάσταση του φύλου στη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων με απαγόρευση της χρήσης διατυπώσεων, που υποκρύπτουν ή εμπεριέχουν έμφυλη διάκριση, ενώ εμπεριέχει την παραβίαση της αρχής της ισότητας, των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, τη χρήση γλώσσας με έμφυλη διάκριση, στο Πειθαρχικό Δίκαιο.
5) Για την ενθάρρυνση της ενεργούς συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή του τόπου και την ενίσχυση της εκπροσώπησής τους στο Κοινοβούλιο, στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνεται πρόβλεψη για αύξηση του ποσοστού ανά φύλο σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο με το 40% του συνολικού αριθμού των υποψηφίων ανά εκλογική περιφέρεια.
6) Επιπλέον, θεσμοθετούνται τα Αυτοτελή Γραφεία Ισότητας στις Περιφέρειες, στην ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ, οι Επιτροπές Ισότητας στους Δήμους και αναβαθμίζονται οι Περιφερειακές Επιτροπές Ισότητας.
7) Στον τομέα της εκπαίδευσης, περιλαμβάνεται η αποτύπωση της διάστασης του φύλου τόσο στις δράσεις και στα προγράμματα σπουδών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όσο και στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στην εκπαιδευτική διαδικασία εν γένει.
8) Στους τομείς της υγείας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, εντάσσεται η διάσταση του φύλου στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των δημόσιων πολιτικών για την σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και την κοινωνική αλληλεγγύη και ενίσχυση ευπαθών ομάδων γυναικών.
9) Τέλος, στον τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της διαφήμισης προωθούνται ρυθμίσεις που αποβλέπουν στην πραγμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων, καθώς και στην εξάλειψη των στερεοτύπων που σχετίζονται με το φύλο, ενώ προβλέπεται ρητή απαγόρευση αναπαραγωγής διαφημιστικών, τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών μηνυμάτων με χρήση λόγου, που εμπεριέχει έμφυλη διάκριση.
Εν κατακλείδι, στην Ελλάδα, η συµµετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι ακόμη περιορισµένη. ∆ίχως όµως την ενεργή συµµετοχή των γυναικών και την ενσωµάτωση της γυναικείας οπτικής σε κέντρα αποφάσεων της ιδιωτικής και της δηµόσιας ζωής, οι στόχοι της ισότητας, της ανάπτυξης και της ειρήνης τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν.
Σύµφωνα µε την Μαγγανάρα (1998), τα βασικά επιχειρήµατα υπέρ της συµµετοχής της γυναίκας στην πολιτική είναι τρία.
Πρώτον, όλοι οι πολίτες των δηµοκρατικών συστηµάτων πρέπει να είναι σε θέση να ασκούν ισότιµα επιρροή στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν, ενώ τα όργανα λήψης αποφάσεων πρέπει να είναι προσιτά σε όλους.
∆εύτερον, η ανεπαρκής εκπροσώπηση των γυναικών αµφισβητεί τη νοµιµότητα των αποφάσεων, καθώς αυξάνει επικίνδυνα την απόσταση ανάµεσα σε εκείνους που αποφασίζουν και στους ίδιους τους πολίτες, δηλαδή τις γυναίκες.
Τρίτον, σε µια τέτοια περίπτωση κάθε κοινωνία αντιµετωπίζει σηµαντικές απώλειες ανθρώπινου δυναµικού, καθώς δεν αξιοποιεί αποτελεσµατικά τις γνώσεις και τις εµπειρίες του µισού της πληθυσµού, δηλαδή των γυναικών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ισότητα και η ισοτιμία είναι θέμα κοινωνικό, η λύση του οποίου απαιτεί τη διαχείριση της διαφορετικότητας και την εδραίωση της ποιότητας σε όλα τα επίπεδα.
Για την καταγραφή
*Dr. med. Καλλιόπη Αθανασιάδη, FEBTS
Χειρουργός Θώρακος, Δ/ντρια ΕΣΥ
kourdistoportocali
Αναλύοντας τους ορισμούς των λέξεων θα λέγαμε οτι με τη λέξη «Ισότητα» εννοούμε την ίση μεταχείριση, (π.χ. κοινωνική, πολιτική, οικονομική κ.λπ.).
του δημόσιου βίου, όπως λ.χ. στα πολιτικά δικαιώματα, στη φορολόγηση, στην απονομή δικαιοσύνης κ.λπ.
Άρθρο της Καλλιόπης Αθανασιάδη*
Η έννοια της ισοτιμίας των φύλων αναγνωρίζει, οτι γυναίκες και άνδρες έχουν διαφορετικές ανάγκες και ισχύ και οτι αυτές οι διαφορές θα πρέπει να εντοπιστούν και να ληφθούν υπόψη έτσι, ώστε να εξαλειφθούν οι ανισότητες μεταξύ των φύλων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ίση μεταχείριση ή διαφορετική μεταχείριση, η οποία θεωρείται ισοδύναμη όσον αφορά τα δικαιώματα, τα οφέλη, τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες. Αν και συχνά οι όροι «ισότητα» και «ισοτιμία» εναλλάσσονται, πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες.
Αν προχωρήσουμε στον ορισμό της λέξης «Διαφορετικότητα» θα λέγαμε οτι: «Διαφορετικότητα σημαίνει ποικιλία, διαφορά και ετερογένεια. Ως κοινωνικός όρος, η διαφορετικότητα υπονοεί τον αγώνα ενάντια στις προκαταλήψεις και στις άδικες διακρίσεις αλλά και την κατανόηση και εκτίμηση των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στους ανθρώπους.
Σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 303/17 – 14.12.2007: «Η ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές. Η αρχή της ισότητας δεν αποκλείει τη διατήρηση ή τη θέσπιση μέτρων που προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήματα υπέρ του υποεκπροσωπούμενου φύλου.»
Σε χώρες λοιπόν, όπου με βάση το Σύνταγμα, όλοι οι πολίτες είναι ίσοι έναντι του νόμου, έχουν δικαίωμα ψήφου, εδώ και δεκαετίες, πρέπει να αποδείξουμε και να πολεμήσουμε για την ισότητα, την ισοτιμία αλλά την υπεράσπιση της διαφορετικότητας των φύλων. Δεν ακούγεται παράλογο?
Ο Γάλλος συγγραφέας Ονορέ Ντε Μπαλζάκ είπε «Η Ισότητα Μπορεί Να Είναι Δικαίωμα, αλλά Καμία Δύναμη Στη Γη Δεν Θα Την Κάνει Γεγονός». Μάλλον είχε δίκιο.
Και μόνο η ύπαρξη τόσων οργανισμών για την κατοχύρωση αυτής της ισότητας, αποδεικνύει την ανυπαρξία της.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) π.χ., είναι ένας οργανισμός της ΕΕ, στόχος του οποίου είναι να κάνει πράξη την ισότητα των φύλων εντός και εκτός της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, διεξάγει έρευνα και παρέχει στοιχεία και ορθές πρακτικές με βάση κάποιους δείκτες, που επινόησαν, όπως:
• Το Δείκτη ισότητας των φύλων: δείχνει τις τάσεις όσον αφορά των ισότητα των φύλων σε διετή βάση
• Την Πλατφόρμα για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου: συνδέει την ισότητα των φύλων με διάφορους τομείς της κοινωνίας
• Τη Βάση στατιστικών δεδομένων για τα φύλα: παρέχει δεδομένα και αριθμητικά στοιχεία για τα φύλα
• Το Γλωσσάριο: εξηγεί τις έννοιες της ισότητας των φύλων
• Το Κέντρο πόρων και τεκμηρίωσης: παρέχει μια διαδικτυακή βιβλιοθήκη με 500.000 δημοσιεύσεις, εκ των οποίων μερικές δεν διατίθενται σε άλλες δημόσιες βιβλιοθήκες.
Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2013 και αποτελεί την πρώτη συνθετική μέθοδο μέτρησης της ισότητας των φύλων και έναν ολοκληρωμένο χάρτη των χασμάτων μεταξύ των δύο φύλων στην ΕΕ και τα κράτη μέλη.
Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων παρέχει στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και σε άλλους ενδιαφερόμενους φορείς δεδομένα και στοιχεία για να βελτιώσουν τις πολιτικές και να επιταχύνουν τη διαδικασία για την επίτευξη ισότητας των φύλων στην Ευρώπη, ενισχύοντας τη δέσμευση στις βασικές αξίες της ΕΕ, αποτελείται δε από έξι βασικούς τομείς: εργασία, χρήματα, γνώσεις, χρόνος, εξουσία και υγεία.
Ο μέσος όρος της ΕΕ για την ισότητα των φύλων είναι σήμερα 66,2 στα 100 και μόνο 11 χώρες βρίσκονται ψηλότερα με πρώτη τη Σουηδία και τελευταία την Ελλάδα, με χειρότερη απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στον τομέα της εξουσίας. (Όπου 1 σημαίνει απουσία ισότητας των φύλων και 100 πλήρης ισότητα).
Παρά τα 50 χρόνια πολιτικής για την ισότητα των φύλων, ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων αποκαλύπτει, οτι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται πίσω με τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ των φύλων να παρατηρούνται στον τομέα της εξουσίας, όπου η μέση βαθμολογία είναι μόλις 38 σε επίπεδο ΕΕ, ενώ παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στην αναλογία γυναικών και ανδρών σε θέσεις λήψης αποφάσεων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Χάσματα μεταξύ των φύλων παρατηρούνται επίσης, στον τομέα κατανομής χρόνου, εξαιτίας της περιορισμένης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, έχοντας επιπλέον ρόλους φροντίδας, (μέση βαθμολογία μόλις 39 σε επίπεδο ΕΕ — σημαντικά χαμηλότερη και από τη μέση του στόχου για την ισότητα των φύλων).
Οσον αφορά την εργασία, το 20% των Γερμανών πιστεύουν ακόμη και σήμερα, ότι έχουν μεγαλύτερο δικαίωμα στις θέσεις εργασίας σε σχέση με τις Γερμανίδες, ενώ σε σχέση με το νοικοκυριό, στο Βέλγιο το 81% των γυναικών μαγειρεύουν και κάνουν δουλειές του σπιτιού σε καθημερινή βάση σε σχέση με το αντίστοιχο 33% των ανδρών. Στην επιστήμη δε και την τεχνολογία στη Φινλανδία, μόνο το 23% των φοιτητών στις σχολές αυτές είναι γυναίκες. Το δε ποσοστό των γυναικών που εργάζονται στους τομείς της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, των μαθηματικών και της μηχανικής στη γειτονική Σουηδία μόλις αγγίζει το 25%.
Αν αναφερθούμε στη βία, θα δούμε με μεγάλη μας έκπληξη, οτι στη Γερμανία, το 32% των ανδρών θεωρούν ότι είναι δικαιολογημένο, ένας άνδρας να χτυπά τη γυναίκα του ή τη σύντροφό του, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Το ίδιο πιστεύουν και αρκετές γυναίκες: το 16% των Ελβετίδων και το 13% των Αμερικανίδων.
Κι αυτό συμβαίνει σε τρεις χώρες που είναι στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε θέματα ισότητας, οι οποίες εφαρμόζουν πολιτικές και νόμους στο τομέα της εργασίας, της εκπαίδευσης και της κοινωνίας που απαγορεύουν τις φυλετικές διακρίσεις και ενισχύουν την γυναικεία παρουσία σε όλα τα πεδία δράσης.
Αναλύοντας όλα τα παραπάνω, υπάρχουν πραγματικά ελπίδες το 2020 να διεκδικήσουμε ισότητα στην αγορά εργασίας ή να εξαλείψουμε τη μισθολογική ανισότητα και να έχουμε τις ίδιες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, την υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και μάλιστα σε καιρό λιτότητας?
Σύμφωνα με τα στοιχεία, που παρουσίασε ο Ευρωβουλευτής των Πρασίνων της Καταλονίας, Ernest Urtasun Domenech, αναγνωρίζεται τάση οπισθοδρόμησης στον τομέα της ισότητας/ισοτιμίας των φύλων, που συνδέεται άμεσα με την οικονομική κρίση και τα μέτρα λιτότητας. Οι γυναίκες έχουν πληγεί περισσότερο από τις περικοπές του δημόσιου τομέα, καθώς αντιπροσωπεύουν το 70% του εργατικού δυναμικού σ’ αυτόν, αλλά και οι περικοπές και οι ιδιωτικοποιήσεις των δημόσιων υπηρεσιών περίθαλψης, φροντίδας και υγείας τις πλήττουν δυσανάλογα, παρατηρείται έτσι επιστροφή στους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων, ενώ αυξάνει δραματικά ο αριθμός των γυναικών -ιδίως ηλικιωμένων ή επικεφαλής μονογονεϊκών οικογενειών- μεταξύ των φτωχών. Στην ΕΕ-28 για το έτος 2017, το 32% των απασχολούμενων γυναικών εργαζόταν με μερική απασχόληση, συγκριτικά με το πολύ πιο χαμηλό ποσοστό για τους άνδρες που φτάνει το 9%. [Σημείωμα του Παρατηρητηρίου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.)].
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η μισθολογική ανισότητα σε πολλούς τομείς. Μόλις το 2017 η Ισλανδία προχώρησε σε υποχρεωτική μισθολογική ισότητα, μετά από μαζικές παραιτήσεις γυναικών-υπαλλήλων σε ένδειξη διαμαρτυρίας
Η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα της Ευρώπης για να ζει μια γυναίκα. Μόλις πριν ένα χρόνο στο Φύλλο 50, Τεύχος 1ο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως με ημερομηνία 26-3-2019 δημοσιεύτηκε ο Νόμος 4604 του Υπουργείου Εσωτερικών, το πρώτο μέρος του οποίου έχει τίτλο «Προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας» (άρθρα 1-30): http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2019/03/Ν.4604-για-την-Ουσιαστική-Ισότητα-των-Φύλων.pdf .
Τα βασικά χαρακτηριστικά του εν λόγω Νόμου συνοψίζονται ως εξής:
1) Πρώτη φορά νομοθετείται αυτοτελές θεσμικό πλαίσιο για την ισότητα μεταξύ των φύλων και την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών, το οποίο διέπεται από μια συνολική θεώρηση των έμφυλων σχέσεων και χωρίς να αντιμετωπίζεται το γυναικείο φύλο ως «ειδική κατηγορία», όπως ισχύει με τις μέχρι σήμερα διατάξεις και ρυθμίσεις του οικογενειακού και εργατικού δικαίου, του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, τις κοινοτικές οδηγίες και τις διεθνείς συνθήκες, που η χώρα μας έχει κυρώσει ή ορίζει το Σύνταγμα μας.
2) Προσδιορίζονται, μέσω αυτού, οι βασικές έννοιες, οι μηχανισμοί και οι φορείς για την πραγμάτωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των φύλων, η ενσωμάτωση της εν λόγω αρχής στις δημόσιες πολιτικές και στον ιδιωτικό βίο, καθώς και η διαμόρφωση και οργάνωση ενός δικτύου μόνιμων δομών, ανά τη χώρα, με αντικείμενο δράσης την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
3) Προβλέπεται για πρώτη φορά η εκπόνηση «Σχεδίων Ισότητας», ολοκληρωμένων δηλαδή παρεμβάσεων, που εκπονούνται από επιχειρήσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, εφαρμόζονται μετά από ανάλυση της υφιστάμενης κοινωνικής πραγματικότητας και θέτουν συγκεκριμένους στόχους, στρατηγικές και πρακτικές για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, καθώς και η απονομή «Σήματος Ισότητας» από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών, ως τίτλου επιβράβευσης για την εφαρμογή πολιτικών ίσης μεταχείρισης και ίσων ευκαιριών των εργαζομένων γυναικών και ανδρών.
4) Επίσης, εντάσσει τη διάσταση του φύλου στη σύνταξη των διοικητικών εγγράφων με απαγόρευση της χρήσης διατυπώσεων, που υποκρύπτουν ή εμπεριέχουν έμφυλη διάκριση, ενώ εμπεριέχει την παραβίαση της αρχής της ισότητας, των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, τη χρήση γλώσσας με έμφυλη διάκριση, στο Πειθαρχικό Δίκαιο.
5) Για την ενθάρρυνση της ενεργούς συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή του τόπου και την ενίσχυση της εκπροσώπησής τους στο Κοινοβούλιο, στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνεται πρόβλεψη για αύξηση του ποσοστού ανά φύλο σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο με το 40% του συνολικού αριθμού των υποψηφίων ανά εκλογική περιφέρεια.
6) Επιπλέον, θεσμοθετούνται τα Αυτοτελή Γραφεία Ισότητας στις Περιφέρειες, στην ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ, οι Επιτροπές Ισότητας στους Δήμους και αναβαθμίζονται οι Περιφερειακές Επιτροπές Ισότητας.
7) Στον τομέα της εκπαίδευσης, περιλαμβάνεται η αποτύπωση της διάστασης του φύλου τόσο στις δράσεις και στα προγράμματα σπουδών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όσο και στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στην εκπαιδευτική διαδικασία εν γένει.
8) Στους τομείς της υγείας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, εντάσσεται η διάσταση του φύλου στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των δημόσιων πολιτικών για την σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και την κοινωνική αλληλεγγύη και ενίσχυση ευπαθών ομάδων γυναικών.
9) Τέλος, στον τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της διαφήμισης προωθούνται ρυθμίσεις που αποβλέπουν στην πραγμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων, καθώς και στην εξάλειψη των στερεοτύπων που σχετίζονται με το φύλο, ενώ προβλέπεται ρητή απαγόρευση αναπαραγωγής διαφημιστικών, τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών μηνυμάτων με χρήση λόγου, που εμπεριέχει έμφυλη διάκριση.
Εν κατακλείδι, στην Ελλάδα, η συµµετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι ακόμη περιορισµένη. ∆ίχως όµως την ενεργή συµµετοχή των γυναικών και την ενσωµάτωση της γυναικείας οπτικής σε κέντρα αποφάσεων της ιδιωτικής και της δηµόσιας ζωής, οι στόχοι της ισότητας, της ανάπτυξης και της ειρήνης τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν.
Σύµφωνα µε την Μαγγανάρα (1998), τα βασικά επιχειρήµατα υπέρ της συµµετοχής της γυναίκας στην πολιτική είναι τρία.
Πρώτον, όλοι οι πολίτες των δηµοκρατικών συστηµάτων πρέπει να είναι σε θέση να ασκούν ισότιµα επιρροή στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν, ενώ τα όργανα λήψης αποφάσεων πρέπει να είναι προσιτά σε όλους.
∆εύτερον, η ανεπαρκής εκπροσώπηση των γυναικών αµφισβητεί τη νοµιµότητα των αποφάσεων, καθώς αυξάνει επικίνδυνα την απόσταση ανάµεσα σε εκείνους που αποφασίζουν και στους ίδιους τους πολίτες, δηλαδή τις γυναίκες.
Τρίτον, σε µια τέτοια περίπτωση κάθε κοινωνία αντιµετωπίζει σηµαντικές απώλειες ανθρώπινου δυναµικού, καθώς δεν αξιοποιεί αποτελεσµατικά τις γνώσεις και τις εµπειρίες του µισού της πληθυσµού, δηλαδή των γυναικών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ισότητα και η ισοτιμία είναι θέμα κοινωνικό, η λύση του οποίου απαιτεί τη διαχείριση της διαφορετικότητας και την εδραίωση της ποιότητας σε όλα τα επίπεδα.
Για την καταγραφή
*Dr. med. Καλλιόπη Αθανασιάδη, FEBTS
Χειρουργός Θώρακος, Δ/ντρια ΕΣΥ
kourdistoportocali
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου